Op 17 mei maken leerlingen van het Terra College in drie kleine groepjes een fietstocht langs drie locaties, die een beeld geven van de gebeurtenissen in de Tweede Wereldoorlog. Op elk van de locaties staat een ‘verhalen verteller’ die op basis van historische gegevens een verhaal heeft gemaakt en dat aan de leerlingen vertelt. De verhalen zijn gemaakt in het kader van afgelaste viering van ‘Vier 75 jaar Vrijheid’ in 2020.
| Locatie: Oorlogsmonument op de Oude begraafplaats STOFFER HOLTJER- Verzet en vergelding –verhaal vertelt door Marieke Voormolen |
| Vlak achter de Dorpskerk loopt de Stoffer Holtjerweg. Als je die volgt kom je bij de Algemene Begraafplaats Eelde. Op die begraafplaats is het graf van Stoffer Holtjer. Op het graf staat een bronzen vrouwenfiguur (gemaakt door W. Valk uit Eelderwolde) dat op 29 augustus 1948 onthuld is. Stoffer Holtjer was opperwachtmeester van de Marechaussee in Eelde. Hij was een sleutelfiguur in het verzet. Door zijn functie, zijn grote netwerk én zijn contacten met de Duitsers kwam hij veel te weten. Hij kon veel onderduikers en verzetsmensen tijdig waarschuwen als arrestaties dreigden en hij leidde een zeer actieve knokploeg die bij meerdere acties was betrokken. Stoffer werd op 18 januari 1945 gepakt als gevolg van verraad van dit informatienetwerk en hij werd in Assen in het Huis van Bewaring gevangen gezet. Het verzet was in die periode actief in Nederland en in de nacht van 6 op 7 maart 1945 werd een auto bij de Woeste Hoeve op de Veluwe staande gehouden door een Nederlandse verzetsgroep. In die auto zat Hanns Albin Rauter (1895-1949) de Höhere SS- und Polizeiführer in Nederland. Rauter overleefde de schietpartij die ontstond, zij het dat hij flink gewond was geraakt. Als vergelding werden door de Duitsers 117 gevangenen bij de Woeste Hoeve geëxecuteerd maar ook 59 in Amsterdam, 50 in kamp Amersfoort, 38 op de Waalsdorpervlakte en op enkele andere plaatsen. In totaal lieten voor deze aanslag 300 mensen het leven. Rauter kreeg na de oorlog de doodstraf opgelegd die in 1949 is uitgevoerd. Stoffer Holtjer (toen 38 jaar) was één van 117 gevangenen die bij de Woeste Hoeve op 8 maart 1045 werden gefusilleerd. Op 4 mei 1956 werd het Nationaal monument op de Dam onthuld. Daarin staan 12 urnen, gevuld met aarde uit de verschillende fusilladeplaatsen. Elke urn werd gedragen door vier kinderen van verzetsslachtoffers. De zoon van Stoffer, Henk Holtjer, was één van de vertegenwoordigers uit Drenthe. |
| Locatie: De Dorpskerk van Eelde ONDERDUIKEN IN DE KERK: Liever vlooien dan bommen- verhaal vertelt door Kaj van der Plas |
| De Dorpskerk van Eelde bood onderdak aan onderduikers in de oorlog. In het dorp en de omgeving ervan waren meerdere personen op verschillende plekken ondergedoken. Waarom deed je dat? Om te werken in Duitsland werden vanaf 1943 alle Nederlandse mannen tussen de 18 en 35 jaar opgeroepen. Deze zogenaamde Arbeitseinsatz hield in dat je onder dwang moest werken voor de bezetter. Als je hieraan wilde ontkomen dan moest je onderduiken. Dat gold ook voor personen die actief waren in het verzet. Lammert en Geert Kamstra waren broers en zonen van de koster van de Nederlands Hervormde kerk te Eelde. Zij doken lange tijd onder achter het orgel van deze kerk. Dominee Kaj van der Plas vertelt het verhaal vanuit hun perspectief. Dichtbij onderduiken, maar niemand mocht het weten, hoe verging het hen daarbij en overleefden ze? In Eelde-Paterswolde zaten op verschillende plekken onderduikers of waren Eeldenaren elders in het land ondergedoken: Over enkele andere onderduikers zijn ook verhalen gemaakt zoals We noemen hier enkelen:
|
| Locatie; Onlandseweg FOUT IN DE OORLOG- Stiekeme naoberhulp en berouw- verhaal vertelt door Marten van der Molen |
|
Voor de oorlog waren en relatief veel Drenten lid van de Nationale Bond Landbouw en Maatschappij, een organisatie die politiek sympathiek stond tegenover de ideeën van de NSB (Nationaal Socialistische Beweging) en later fuseerde met de NSB- organisatie Boerenfront. En ook de NSB kon in Eelde op veel sympathie rekenen: in 1935 stemde bijna één op de vijf Eeldenaren op de NSB. Hoewel tijdens de bezetting heel veel inwoners zich actief tegen de Duitse bezetting keerden en anderen deze niet steunden, gold dit niet voor alle Eeldenaren. Er was, in verschillende gradaties, ook steun voor de bezetter. Een deel van de NSB leden was passief lid, anderen waren opportunisten die er beter van dachten te worden om de Duitsers te steunen en ook waren er oorlogswinstmakers. Een minderheid steunde de bezetting actief: zij verraadden onderduikers en verzetsstrijders, zij traden op als hulp-politieagent of landwacht aan de zijde van de Duitsers en enkele anderen vochten zelfs mee met de Duitse Waffen SS aan het Oostfront. Waar kwam die sympathie voor de Duitsers vandaan, is het altijd zwart wit, goed of fout of zijn er ook grijskleuren? Luister naar de ervaringen van één van de NSB-ers in Eelde. |